در کشور ترکیه همان طور که هر محله، هوادار تیم فوتبال همان محله است، احزاب متعددی وجود دارند که پایگاه شان در محلات است. وقتی صحبت از رای گیری در استانبول می شود، بیشتر مردم در مورد این که کدام محله به نفع چه جریان سیاسی رای خواهند داد حرف می زنند و بعد از آن تازه می رسند به این که احزاب در کدام شهرها و مناطق متفاوت فرهنگی ترکیه، رای بیشتری دارند.

سیستم رای گیری هم کاملا مبتنی بر محلات است. پیش از انتخابات، همه مردم می دانند که باید برای رای دادن به کدام حوزه رای گیری خاص مراجعه کنند. در روز رای گیری پایگاه ها لیست هایی دریافت می کنند که در آن نام تمامی کسانی که مجاز به رای دادن در آن پایگاه هستند نوشته شده است. رای دهنده ها، با در دست داشتن برگه ای که به آنها می گوید بر اساس محله، اسم شان در کدام پایگاه ثبت شده است به مدارس ابتدایی که کار رای گیری را انجام می دهند مراجعه می کنند. افراد با نشان دادن کارت شناسایی می توانند وارد حوزه رای گیری شوند و با پیدا کردن اسمشان در میان لیست هایی که در پایگاه وجود دارد، تازه می توانند تعرفه رای را دریافت کنند؛ همه رای دهنده ها موظف هستند بعد از انداختن رای به صندوق صورت جلسه ای را که نامشان در آن ذکر شده است، امضا کنند.

به این ترتیب، هیچ کس نمی تواند بدون مجوز قانونی در محله ای غیر از جایی که زندگی می کند رای بدهد. این مساله باعث می شود هم از جابه جایی رای بر اساس جابه جایی جمعیت در جریان انتخابات شورایی و پارلمانی جلوگیری شود و هم امکان بررسی صحت آرا و جهت گیری رای به صورت منطقه ای و محله ای وجود داشته باشد.

ترکیه کشوری است که به دلیل گستردگی عرض جغرافیایی اش، دو منطقه زمانی شرقی و غربی دارد، به این ترتیب، رای گیری بر اساس دو ساعت رسمی در مناطق شرقی و غربی کشور، در ساعت پنج بعد از ظهر تمام شد و امکان تمدید آن هم وجود نداشت.

بلافاصله بعد از بسته شدن در مراکز رای گیری، شمارش آرا توسط ناظران انتخابات آغاز شد. همه افرادی که در یک محله رای دادند می توانند با نشان دادن کارت شناسایی، در محل رای گیری حاضر شوند و بر شمارش آرا نظارت کنند.

در رفراندومی که روز گذشته برگذار شد، از آنجا که در برخی مناطق نگرانی از تغییر نتایج به نفع جریان حاکم وجود داشت، یک گروه غیر دولتی از فعالان اجتماعی جوان، راه حلی ارائه کردند؛ اپلیکیشنی طراحی شده و در اختیار تمام رای دهندگان قرار گرفت تا هر کسی که برای نظارت بر شمارش آرا به حوزه رای گیری می رود بتواند از نتایج نهایی شمارش آرا صندوقی که درآن رای داده است عکس بگیرد و آن را در این اپلیکیشن به اشتراک بگذارد. این برنامه همزمان با شمارش آرا توسط مجریان انتخابات، شمارش آرا در سراسر ترکیه را انجام می دهد و تخلف انتخاباتی و اعلام نتایج غیر واقعی را دشوار‌تر می کند.

نتایج رفراندوم روز گذشته در ترکیه به نفع حزب حاکم بوده است و حالا دولت می تواند تغییر قانونی اساسی را آغاز کند که ناظران می گویند می تواند مجلس این کشور را فلج کند، چرا که تعداد نمایندگان را باز هم بیشتر می کند و از ۵۵۰ نفر به ۶۰۰ نفر می رساند، سن لازم برای نمایندگی را به ۱۸ سال کاهش می دهد، به رییس جمهور اجازه می دهد مجلس را تعطیل کند و گرفتن هر تصمیم اساسی در مجلس را مشروط به دارا بودن راس سه پنجم کل نمایندگان، یعنی ۳۶۰ نفر می کند؛ با این وجود عده زیادی از مردم هنوز خوشبین هستند.

یک راننده تاکسی که می گوید در رفراندوم به تغییرات قانون اساسی رای مثبت داده است، معتقد است: ( تغییرات قانون اساسی نمی تواند مجلس را از بین ببرد چرا که اگر رییس جمهور مجلس را منحل اعلام کند، باید انتخابات زودهنگام برگذار شود و از آن جایی که در قانون جدید انتخابات ریاست جمهوری و پارلمان همزمان است، باید رییس جمهور جدید هم انتخاب شود، در انتخابات مردم تصمیم می گیرند که آیا تصمیم رییس جمهور برای تعطیل کردن مجلس درست بوده است یا نه.)

یک دانشجوی معماری که در جریان انتخابات، بر رای گیری نظارت می کرد هم معتقد است: (با این که رفراندوم رای مثبت آورده اما جای نگرانی خیلی زیادی وجود ندارد، از قبل هم معلوم بود که چه در میان کردها و چه در میان ترک ها، مذهبی ها به حزب حاکم رای می دهند، اما آن چیزی که مهم است این است که این بار اردوغان و حزبش حمایت مهم ترین شهر های ترکیه یعنی آنکارا و استامبول را از دست داده، قبلا این دو شهر هم در میان حامیان اردوغان بودند اما حالا بیشترین رای منفی به رفراندوم در این دو شهر به صندوق ریخته شده است. این نشان می دهد که اردوغان نمی تواند هر کاری که دلش می خواهد بکند، چون در شهرها مردم سیاسی هستند و در برابر او خواهند ایستاد.)

حتی بعد از قطعی شدن شکست احزاب مخالف دولت در رفراندوم، مخالفان هنوز کاملا امید خود را از دست نداده اند. یک خانم وکیل که در جریان تبلیغات برای رفراندوم در کمپین مخالفان کار کرده است، می گوید: (ما همه تلاش مان را کردیم، از بحث با اعضای خانواده گرفته تا آمدن به خیابان و حرف زدن با مردم و نوشتن در روزنامه ها، حالا، این رای مثبت به تغییرات قانون اساسی باز هم به نفع ماست؛ اگر به تغییرات رای منفی داده می شد اردوغان و حزبش ناچار می شدند کناره گیری کنند و بعد تا همیشه می گفتند که ما می خواستیم و می توانستیم ترکیه را چنین و چنان کنیم اما مخالفان این اجازه را ندارند. رای مثبت در رفراندوم آخرین شانس آنها است تا هر چه در بساطشان دارند به مردم نشان بدهند و مردم یک بار برای همیشه بفهمند که این نگاه های سنتی نمی تواند کشور را به جای خوبی ببرد. بعد از شکست اردوغان در اجرای سیاست هایش مردم ترکیه به همان روند سکولاریزه شدن که در بیست سال گذشته در جریان بوده است بر می گردند، با این فرق که این بار می دانند راهی غیر از این وجود ندارد.)

شب گذشته با وجود این که نخست وزیر و رییس جمهور فعلی ترکیه هر دو در نطق هایی در میان هوادارانشان، پیروزی در رفراندوم را تبریک گفتند، مهم ترین احزاب مخالف دولت اعلام کردند که قبل از تایید نتایج توسط دادگاه عالی ترکیه و باز شماری ۶۰ درصد آرا توسط ناظران، شکست را نخواهند پذیرفت. با این حال اردوغان در سخرانی بعد از اعلام نتایج رفراندوم از مردم به خاطر اعتمادشان تشکر کرده و گفته است که می تواند برای برگرداندن احکام دیگری از جمله قانون لغو شده مجازات اعدام در ترکیه رفراندوم برگذار کند.

اردوغان فعلا تا دو سال دیگر که دوره قانونی ریاست جمهوری اش به پایان برسد در قدرت خواهد بود؛ بعد از آن برای اولین بار بعد از رفراندوم، انتخابات ریاست جمهوری و مجلس همزمان برگذار خواهد شد و رییس جمهور بعدی خواهد توانست ریاستش بر حزبش را هم حفظ کند و برای دو دوره پنج ساله اداره کشور را در دست بگیرد. این ممکن است به معنی باقی ماندن اردوغان در قدرت تا سال ۲۰۲۹ باشد.

با این وجود به نظر می رسد نتایج رفراندوم برای اقتصاد ترکیه آنقدرها هم بد نباشد؛ در حالی که روز گذشته که روز تعطیل بازارهای مالی این کشور بود، تابلو صرافی ها از کاهش ارزش لیر ترکیه در برابر دلار آمریکا خبر می داد، صبح امروز با باز شدن بازارهای مالی، نرخ برابری لیر با دلار رشد اندکی داشته است. در آوریل کم ترین نرخ ثبت شده برای لیر ترکیه ۳.۵۹۲ بوده است که یک روز بعد از رفراندوم به ۳.۶۲۸ رسیده است.

گزارش از خبرنگار ایسنا: فاطمه کریمخان

انتهای پیام